Publikacija-Istorijski malteri

Publikacija “Istorijski malteri – od karakterizacije do konzervacije” predstavlja jedan od rezultata projekta Mortar Design for Conservation – Danube Roman Frontier 2000 Years After (MoDeCo2000), koji je finansirao Fond za nauku Republike Srbije od 2020. do 2022. godine kroz program PROMIS. Projekat je sproveden u saradnji Arheološkog instituta, Tehnološkog fakulteta Novi Sad Univerziteta u Novom Sadu i Instituta za ispitivanje materijala. Tema projekta su krečni malteri građevina podignutih u periodu od I do VI veka na delu dunavskog limesa koji se nalazio na teritoriji današnje Republike Srbije.

U Srbiji se nalaze ostaci brojnih građevina iz svih istorijskih perioda, ali malteri ugrađeni u njihove strukture do sada nisu bili predmet sistematskog proučavanja. Period čiji je razvoj graditeljstva najdirektnije bio uslovljen razvojem pripreme i primene krečnog maltera predstavlja vreme rimske dominacije. Kroz projekat MoDeCo2000 sprovedeno je istraživanje graditeljstva nastalog tokom ovog perioda na teritoriji dunavskog limesa – granice Rimskog carstva na reci Dunav. S obzirom na to da su rimski krečni malteri u svetu decenijama predmet brojnih naučnih projekata, MoDeCo2000 predstavlja važan doprinos naučne zajednice Republike Srbije razvoju ovih istraživanja, ne samo kroz osvetljavanje dela slike graditeljskog, pa i društveno-ekonomskog razvoja prostora centralnog Balkana u periodu od I do VI veka nove ere, već i tradicionalnog graditeljstva na predmetnoj teritoriji uopšte. Osim istraživačkog cilja projekta, kao jednako važan je bio onaj usmeren na praktičnu arhitektonsku konzervaciju, odnosno direktnu primenu naučnih rezultata projekta u procesima očuvanja istorijskih građevina u Srbiji, u skladu sa međunarodnim dokumentima iz oblasti zaštite kulturnog nasleđa.

Projekat MoDeCo2000 sproveden je kroz vezu humanističkih i prirodnih nauka, kao i stručnih i inženjerskih disciplina iz oblasti konzervacije, građevinarstva i tehnologije. Nakon nešto više od dve godine istraživanja istorijskih maltera, uz probne primene odabranih maltera za konzervaciju na eksperimentalnim i autentičnim zidanim strukturama, ova monografija je nastala kao prikaz primenjene metodologije istraživanja.

Kroz istoriju graditeljstva na teritoriji današnje Srbije upotrebljavane su različite vrste maltera, podeljene prema preovlađujućem vezivu – zemlji, gipsu, kreču ili cementu. Iako su u građevinama dunavskog limesa, u periodu obuhvaćenom projektom, često upotrebljavani i blatni malteri, opseg istraživanja projekta MoDeCo2000 i ove publikacije bio je ograničen na krečne maltere.

Ova monografija je namenjena naučnoj zajednici, profesionalcima u Srbiji koji deluju u oblastima vezanim za ispitivanje istorijskih građevinskih materijala i praktičnu konzervaciju, ali i studentima različitih usmerenja. Nastala je kao rezultat saradnje fundamentalnih, odnosno društvenohumanističkih i prirodnih nauka, sa primenjenim naukama, odnosno inženjeringom.

Izdavači monografije su:

Arheološki institut, Beograd

Institut za ispitivanje materijala a.d., Beograd